woensdag 28 november 2012

Krimp-Markt?


Het einde van het jaar nadert alweer en dus is het opnieuw flink  raak met reclamespotjes van ziektekostenverzekeraars. Ik maak me sterk dat binnenkort dr. Luijks ook weer een keertje voorbij komt…
De kosten in de zorg zijn dagelijks nieuws, zeker na het verhitte debat over de inkomensafhankelijke premie. Kern van het vraagstuk lijkt: hoe houden we de kosten binnen de perken?

De vraag waar ik niet uitkom is hoe deze kerndoelstelling van beperking en krimp zich verhoudt tot het bepleiten van (meer) marktwerking. Die combinatie geeft op zijn minst een paar rare effecten:
Marktdenken levert Klanten op die ‘waar voor hun geld willen’. Opticiens spelen daar nu handig op in met de boodschap: ‘Kijk snel of u nog recht heeft op een gratis bril!’. Die bril lijkt voor de individuele afnemer misschien gratis, maar wordt natuurlijk linksom of rechtsom gewoon betaald. Als iedere calculerende consument  de oproep volgt gaan de totale zorgkosten daarmee omhoog en niet omlaag…

Ook ziektekostenverzekeraars verleiden hun Klanten met ‘waar voor je geld-boodschappen’: Stel je eigen pakket samen! (bv geen kraamhulp meer als je al (genoeg) kinderen hebt..). Kom bij ons selecte voordelige gezelschap! (Polis voor Hoog Opgeleiden…). Ontvang je premie deels terug als je geen kosten maakt! (Alleen lage risicogroepen verzamelen…). Prima idee voor hen die ervan kunnen profiteren. Maar wat als dit een structurele verdeling wordt? De ‘Markt’ wordt dan aan de bovenkant laagje voor laagje afgeroomd. Alle solidariteit wordt eruit geknepen, net zolang totdat er een groep van ‘moeilijk  verzekerbaren’ overblijft waar geen enkele verzekeraar in geïnteresseerd is. De kans zal toenemen dat die zich helemaal niet meer verzekeren, omdat voor hen de premie uiteindelijk ongetwijfeld onbetaalbaar wordt. Is het weigeren van zorg aan hen dan het middel om de uiteindelijke doelstelling te realiseren? Hoe krijgen we anders de zorgkosten omlaag?
Maar het wonderlijkst vind ik toch het basis-idee dat Martkwerking zal bijdragen aan Krimp. In eerste instantie lijkt het Markt-argument gevoed door het bekende ‘ondernemers-optimisme’: Zie Problemen als een Uitdaging! In essentie is Marktdenken in de zorg het vervangen van ‘Zorgkosten’ als Probleem door ‘Zorgomzet’ als Uitdaging. Als ziekenhuizen zich gaan gedragen als goeie ondernemers zullen ze effectiever en efficienter gaan werken. Beloning voor dat gedrag is…. Meer omzet! Per ziekenhuis levert dat wellicht voordeel op: goede zorg tegen acceptabele kosten. Maar als het in de volle breedte ‘lukt’, dan zal deze branche als geheel natuurlijk snel groeien. Goed voorbeeld doet goed volgen, dus als het ondernemerschap aanstekelijk werkt kan iedereen succesvol Zorgondernemer worden. Hoera! Of niet? De Omzet in het Martkdenken is immers toch nog steeds precies gelijk aan de Kosten in de oorspronkelijke formulering?  En die zou dan gaan dalen? Welke Markt krimpt er nu vrijwillig? In welke Winkel hoort de klant: 'We verkopen het wel, maar u krijgt het niet, want dan loopt de totale omzet in onze branche teveel op…'. Bestaan er soms succesverhalen van vrolijke ondernemers die in snel tempo gezamenlijk de markt laten slinken en terugbrengen naar een nivo van decennia geleden?

Voorbeelden van jarenlange Marktwerking die tot uiteindelijk tot krimp leidt zijn er natuurlijk best. Enorme Krimp zelfs. De Bankencrisis en de Vastgoedcrisis zijn de meest recente….  Maar het lijkt me toch stug dat dat de Krimp is in de Zorgmarkt die we voor ogen hebben. Hoewel….
Nog een bericht in de krant van vandaag: Ook aan de onderkant van de 'markt’ lijken kansen te liggen voor zorg-ondernemers.  Zorgverzekeraar Zorgeloos (ik verzin het echt niet) biedt polissen aan waarin je het eigen risico  kunt afkopen. Een ‘uitkomst voor chronisch zieke’, meldt de kop. Aan het eind van het artikel nog een kleine kritische noot: ‘ASR (waar de verzekeringen worden ondergebracht) is niet bang dat de polis ‘alleen maar slechte risico’s zal aantrekken’,  zegt het bedrijf, omdat het zich vooral richt op internet en bijvoorbeeld adverteert op radiozenders voor een jonger publiek zoals 538…’

Ik denk echt niet dat de verkopers van deze polissen op torenhoge  targets staan en er binnen ‘Zorgeloos’  een bonuscultuur heerst. En ik heb geen idee of je dit soort polissen ook kunt ‘versnijden tot ogenschijnlijk aantrekkelijke Zorg-AAA-pakketjes’, maar de analogie met de verkoop van subprime-hypotheken schiet mij wel verdacht snel te binnen….
De Zorgkosten zijn ons gezamenlijke probleem. Dat zullen we gezamenlijk moeten oplossen. Als burgers. Marktwerking lijkt er een individuele uitdaging van te maken. Van individuele Klanten en van individuele Ondernemers. Dat kan natuurlijk, maar daar is misschien Zorg net te kostbaar voor….

 P.S. Ik bleek niet de enige die verbaasd was over het initiatief van Zorgeloos. Al na 1 dag is de stekker eruit getrokken...