Filosofie van het Trainen

April: maand van de Filosofie. We kunnen er niet om heen. De kranten en bladen staan bol van de artikelen over de Ziel, de vrije wil, de relatie tussen lichaam en geest etc. Filosofie is nog nooit zo populair geweest.

Maar hoe zit dat nu precies in onze branche? Ligt er filosofisch gedachtegoed ten grondslag aan het Trainersvak? En zo ja, wat dan? Waar is al dat trainen eigenlijk precies op gericht? Wat voor mensbeeld schuilt erachter? En welke aannames over ons leer- en ontwikkelvermogen worden daarbij gedaan?

Als ik om mij heen kijk zie ik minimaal zes verschillende varianten, die kort door de bocht neerkomen op de volgende statements (met enkele instrumenten als voorbeeld):

1. Iedereen beschikt over een diepliggende Kern, een Essentie of Ziel. Een soort zuivere, onbeschadigde versie van zichzelf. Een belangrijke doelstelling van trainen is om mensen weer in verbinding te brengen met die Kern. Om vanuit die authenticiteit het werkelijk aanwezige potentieel aan te boren en te benutten.

Zelfreflectie, Persoonlijke Ont-wikkeling.

2. We zijn ons brein. Daardoor zijn we in hoge mate gedetermineerd. Trainen draait om het ‘hercoderen’ van ons gedrag en/of onze emoties via ons brein, maar stuit daarbij ook op de fysiologische beperkingen die we met ons meedragen.

RET, NLP en recenter: PMA en Brein Management

3. In de eerste levensjaren ontwikkelt elk mens zich tot een bepaald ‘type’. Vroege ervaringen (met name traumatische) zetten een zwaar stempel op ons karakter. Een geaardheid die we de rest van ons leven met ons meedragen. Trainen is erop gericht om zicht te krijgen op de kenmerken, de neigingen, de valkuilen, de  mogelijkheden en onmogelijkheden van elk type.

Karakterstructuren, MBTI, Insights.

4. Elk mens is een ‘Black Box’, gestuurd door prikkels van buiten en reacties daarop (stimulus – respons). Middels gericht trainen en door middel van slim gekozen ‘straf en beloning’ is elk gedrag bij iedereen aan te leren.

Oefenen, oefenen, oefenen

5. Elk mens is boven alles onderdeel van sociale systemen. Wij worden gevormd door de interactie met de mensen om ons heen. Een belangrijk deel van ons sociale gedrag ligt verankerd in de evolutie (primaten-gedrag). En weerstand bieden als individu aan de druk die groepsprocessen met zich meebrengen blijkt bijzonder lastig. Trainen is erop gericht om deze processen inzichtelijk te maken en waar mogelijk te beïnvloeden.

Systemisch werken, groepsdynamica, omgaan met sexe-en cultuurverschillen.

6. Het Veld van sociale interactie is zelf ‘actor’ en beïnvloedt ons gedrag. Trainen gaat over het ruimte geven aan dit zich ontvouwende of ‘wetende’ Veld, over het wegnemen van ruis en verstoringen daarin en over het ‘luisteren’ naar wat het ons te zeggen heeft.

Familie- en organisatie-opstellingen. U-theory.

Zoals gezegd: kort door de bocht. En zonder direct waarde-oordeel. Het zijn allemaal min of meer verdedigbare opties, maar het scheelt een slok op een borrel of je vanuit de ene of de andere benadering werkt als trainer.

De kenners van de Modellenbingo zien door de opsomming heen natuurlijk meteen de volgende drie Assen schemeren:

• Individu – Collectief
• Kern (binnen) – Omgeving (Buiten)
• Potentieel – Beperking

Een 3-dimensionele matrix waarin de gangbare trainingsmethodieken met een beetje fantasie goed te ‘plotten’ zijn. Altijd handig. En een mooi bruggetje naar een laatste (mijn favoriete) optie.

7. Mensen (en zeker hun hersenen) zijn altijd bezig met het ordenen van ervaringen. Met het begrijpelijk houden van hun eigen handelen. Met het schrijven en herschrijven van hun eigen geschiedenis. Een proces dat vraagt om voortdurende bijstelling Wij zijn het verhaal dat we over onszelf aan onszelf vertellen.

Vertellen en Luisteren. Schrijven en Lezen. (B.v. het schitterende boek ‘Alsof het voorbij is’ van Julian Barnes).

Ons eigen menselijke verhaal een beetje overzichtelijk maken. Voor onszelf en voor anderen. En dat proces steeds kritisch herhalen. Lijkt me een mooie doelstelling voor ons Trainersvak.

Filosofie gaat in de Kern over niets anders…