vrijdag 30 december 2011

Politiek landschap (Modellenbingo 2)

Allemaal leuk en aardig, dat spelen met die Assen en Kwadranten, maar er komt natuurlijk een moment dat je de grenzen van je eigen Bingo gaat opzoeken ;-) De assen die ik in mijn lijst had opgenomen, kwamen immers allemaal uit de trainingsbranche. Ze vormen bouwstenen uit het typische trainers-jargon, waarmee je kennelijk op een eenvoudige manier nieuwe ‘verhalen‘ kunt maken.
Maar wat nu als ik echt twee willekeurige en ‘nietszeggende’ assen zou nemen? Ik besloot meteen maar de Moeder aller Matrixen te tekenen met de twee meest voor de hand liggende assen en vier alles behalve verrassende kwadranten:


 

Toch komt zelfs dit model tot leven als je opeens ‘ziet’ dat hier het moderne politieke landschap van ons land is weergegeven. Via de volgende redenering:

“De traditionele politieke Links – Rechts verdeling heeft lang parallel gelopen met de verdeling in de maatschappij tussen een Onderklasse en een Bovenklasse. De arbeiders waren links en de rijke gevestigde orde was rechts. Beide assen uit dit model vielen toen nog precies op elkaar. Maar deze klassieke tweedeling is nu vervangen door een 4-deling. De assen zijn in de loop der jaren haaks op elkaar komen te staan.”

En als je eenmaal zo kijkt, zie je steeds meer! De as Boven – Onder blijkt opeens naadloos aan te sluiten bij het rapport ‘Diploma-democratie’.
Het raadsel waarom SP (meest linkse partij) en PVV (meest rechtse partij) regelmatig elkaars voorstellen omarmen wordt ook kleiner. Want als je de grote partijen langsloopt valt iedereen, opeens weer keurig op zijn plek.





 















GroenLinks als Links-Boven
SP als LinksOnder
VVD als RechtsBoven
PVV als RechtsOnder
PvdA als LinksMidden partij: inderdaad klem tussen SP en Groen Links, op de verticale as.
D’66 als Boven partij: ‘De partij van de academici bij uitstek’: citaat Bovens (what’s in a name ;-)

En het CDA?
Tsja, die zitten nog steeds in het Midden, maar nu op het scharnierpunt, precies waar het knarst….Omdat de aanvallen inmiddels van alle kanten komen (Boven, Onder, Links en Rechts) krijgen ze zware klappen en hebben ze grote moeite hun positie te houden.

Dus:
Staat de SP in het politieke spectrum het verst verwijderd van de PVV?
Nee, de grootste afstand zit diagonaal: tussen Groen-Links en PVV. En tussen SP en VVD.
Is het dus raar dat SP en PVV het eens zijn op punten als Europa, AOW en ouderenbeleid?
Nee: het zijn allebei OnderPartijen
Is het gek dat Cohen niet kan/wil kiezen tussen samenwerking met GroenLinks en SP?
Nee, want de PvdA probeert zowel LinksBoven als LinksOnder te bedienen, maar heeft in beide kwadranten een geduchte concurrent.
Was PaarsPlus een rare combinatie geweest?
Nee, want het verzamelt alle Boven Partijen in 1 coalitie.
Is het gek dat veel kiezers extreem lijken te'zweven'?
Nee, want ze 'zweven' zowel horizontaal als verticaal makkelijk naar een aanliggende partij, wat op het eerste gezicht verrassende verschuivingen oplevert.

Enz enz.

Nederland heeft een verwarrend politiek landschap met onvoorspelbaar kiezersgedrag? Nee hoor.

Twee Assen, Vier Kwadranten: Appeltje, eitje ;-)

vrijdag 23 december 2011

Modellenbingo


Iedereen die langer dan een week in de trainingsbranche werkt loopt tegen een model aan met Twee Assen en Vier Kwadranten. Ons vak krioelt ervan. Zo’n vierdeling kan gaan over leiderschap (Quinn), communicatie (Roos van Leary), time-management (Eisenhower-matrix), gedragsvoorkeuren (MBTI), innerlijke drijfveren (Insights) of whatever (Wilber).
Steeds weer blijkt dat het verdelen van de wereld in vier hokjes een mateloze aantrekkingskracht uitoefent op trainers en op hun doelgroepen. Vragenlijsten, profielen en vooral kleuren maken het plaatje compleet.

En omdat ik, niet een week, maar al meer dan 10 jaar in deze branche werk, besloot ik dat het hoog tijd werd voor een eigen Model. Zo ingewikkeld kon dat niet zijn. Als eerste stap begon ik aan een lijst met Assen, gebaseerd op de bestaande modellen die ik tegenkwam. Al snel bleek dat het eenvoudig is om daar zelfbedachte Assen aan toe te voegen. Met een uurtje had ik al een behoorlijke lijst bij elkaar gesprokkeld.

1.      Zelf – Ander
2.      Voor – Tegen
3.      Boven – Onder
4.      Verleden – Toekomst
5.      Confronterend – Vermijdend
6.      Introvert – Extravert
7.      Rationeel – Emotioneel
8.      Denken – Doen
9.      Stabiliteit – Verandering
10.  Intern gericht – Omgevingsgericht
11.  Behoudend – Vernieuwend
12.  Leidend – Volgend
13.  Directief – Faciliterend
14.  Open – Gesloten
15.  Hard – Zacht
16.  Duwen (Push) – Trekken (Pull)
17.  Concreet – Abstract
18.  Praktisch – Theoretisch
19.  Eenvoudig – Complex
20.  Geven – Nemen
21.  Overeenkomsten – Verschillen
22.  Convergerend – Divergerend
23.  Rustig – Dynamisch
24.  Beheersen – Loslaten
25.  Pro-actief – Reactief
26.  Interne locus of Control – Externe locus of Control
27.  Globaal – Specifiek
28.  Mensgericht – Taakgericht
29.  Alleen - Samen

Stap twee was spannender. Zou het mogelijk zijn om met twee willekeurige assen uit mijn lijstje een nieuw Model te maken? Ik vroeg een collega om twee getallen onder de 30 te noemen. En op basis van zijn keuze (7 en 12) ontstond het Model:

Rationeel



1
Leidend


2
Volgend


3



4

Emotioneel


Nu restte alleen nog de ‘hamvraag’: Waar gaat dit Model eigenlijk over???
Zelfs dat was eenvoudiger dan ik dacht. Op Cruijffiaanse wijze zie je het pas als je het doorhebt: Het bleek een Model over ‘Omgaan met Verandering’ te zijn….. Met als toelichting:

‘Bij elke verandering heb je mensen die voorop lopen en initatief nemen en mensen die wat afwachten en de kat uit de boom kijken.

Type 1 zet zelf de toon met zakelijke analyses. Maakt plannen en geeft consequenties aan. Zet helder uiteen waar het naartoe moet en is bereid daarvoor de noodzakelijke knopen door te hakken. Veel interim-managers en trouble shooters vallen in dit kwadrant. ‘De cijfers liegen niet, dus het roer moet om’.

Type 2 luistert nauwkeurig en is in staat om de plannen zonodig te onderbouwen met argumenten. Om de consequenties ‘door te rekenen’ en op basis daarvan een oordeel te geven over de ingeslagen weg. Het zijn kritische mensen die wel eerst overtuigd willen worden van de noodzaak, maar vervolgens helder en bewust de koers volgen. Ze zijn erg gevoelig voor inconsistenties in de redenering.

Type 3 zet graag zelf de eerste stap en probeert anderen aan zich te binden door een appel te doen op Perspectief, Kansen en Samen. Het zijn enthousiaste vertellers die een lonkend vergezicht schetsen. Een Uitdaging voor iedereen die vooruit wil! Ze zijn minder sterk in de logische onderbouwing van hun verhaal en rekenen erop dat mensen uit loyaliteit meebewegen.

Type 4 doet dat met name: meegaan uit loyaliteit. Anders gezegd: ze moeten ‘geraakt’ worden door de boodschap, want pas dan voelen ze zich geroepen om mee te gaan. Ze zijn geneigd om het ontbreken van concrete consequenties voor lief te nemen als de intentie ze maar aanspreekt. Ze kunnen aan de andere kant nukkig in verzet komen als ze het gevoel hebben dat ze niet ‘gehoord’ zijn.’

Of zoiets.
Kun je met elke combinatie van assen uit het lijstje een eigen model maken? Zeker. Hartstikke leuk om te doen! Is zo’n ‘willekeurig bedacht’ Model waar? Geen idee. Is het Onzin? Geen idee. Je ziet er vaak iets mee, dat je daarvoor nog niet zag. En of wat je ziet er altijd al geweest is, of door het Model ontstaan is, is een mooie filosofische vraag.

De halve waarheid is dat Modellen de werkelijkheid afbeelden. De andere halve waarheid is dat Modellen hun eigen werkelijkheid creëren. Samen levert dat een Modellenbingo op, die op een prettige manier ons vak relativeert. Probeer het zelf maar…..

(Lees deel 2 van de Modellenbingo over de toepassing ervan op ons hedendaagse Politieke landschap)

vrijdag 16 december 2011

Iedereen succesvol

Eruit halen wat erin zit. Werkelijk worden wie je bent. Alles wat nodig is om succesvol te worden, draag je in potentie al met je mee. Je hoeft er slechts voor te kiezen om die kracht  tot volle wasdom te laten komen. Dat vraagt moed en doorzettingsvermogen, maar uiteindelijk ligt er voor iedereen een glanzende toekomst te wachten. Iedereen heeft unieke kwaliteiten die verzilverd kunnen worden.
Succes is een keuze.

Tot zover de belangrijkste opdracht van onze westerse samenleving. Uitgesproken of on-uitgesproken is die dominant aanwezig als onderstroom, als ‘mantra’ voor de moderne mens. Het gaat nu even niet om de vraag of daarmee een bepaalde politieke stroming vertegenwoordigd wordt. Wat mij fascineert is de subtiele, paradoxale ondertoon die erin huist. De ongerijmde relatie tussen de kracht van de boodschap en de onmogelijkheid ervan.

Want succes heeft nu eenmaal een achterkant. Als iedereen succesvol is, hoe weet je dan nog dat het succesvol is ;-). Succes is gebaat bij falen. De oproep om succesvol te worden behoudt alleen haar kracht als ze voor het overgrote deel níet wordt ingelost. Hoe meer losers er zijn in het collectief, hoe groter de aantrekkingskracht van succes voor het individu.
In de topsport is dat helder. Er is maar 1 gouden medaille. Die schaarste is de beste motivator voor alle ambitieuze sporters. ‘Iedereen olympisch kampioen’ is daarom als collectieve belofte eenvoudig te ontmaskeren. Iedereen succesvol is dat al veel minder.

Het geniepige zit hem in die achterkant. Want wat als je ondanks alle mogelijkheden, alle kansen die zich elke dag aan je voordoen, alle talenten die je met je meedraagt, als je ondanks dat géén succes hebt?
Dan is er natuurlijk maar één conclusie: Eigen schuld. Loser.

In de VPRO-documentaires ‘Alles wat we wilden’ en ‘BV Ik’ wordt de ‘succes-cultuur’ van de nieuwe generatie en de achterkant daarvan mooi in beeld gebracht. Bijzonder is dat de nieuwe generatie niemand anders dan zichzelf de schuld geeft als het misgaat. Er is immers niemand die je tegenhoudt om kansen te benutten. Dus als je écht had gewild, dan had je maar…. enz.

Het kan nog merkwaardiger. Een combinatie van ongebreideld geloof in maakbaarheid van succes en ‘cognitieve dissonantie’. Jongeren lijken zich nauwelijks zorgen te maken over de crisis en de consequenties daarvan. Tenminste; niet voor hun eigen persoonlijke situatie.  Blije verliezers’ noemt Pieter Hilhorst de generatie van twintigers recent in zijn column in de Volkskrant.Ze vormen de ultieme vertegenwoordigers van het geloof in de maakbaarheid van individueel succes. En mocht het tegenzitten, dan verlaag je gewoon de waarde die je hechtte aan succes!
Hier stond een generatie die onrecht en onzekerheid als een gegeven beschouwt. Ze zien slagen en falen als een individuele zaak. En als je verliest kun je maar beter voorspoed afzweren, zodat je een blije verliezer bent.’

En zo is de cirkel helemaal rond. Succes is een keuze en bij pech kies je er zelf voor om succes minder belangrijk te vinden.

Nog nooit zo blij geweest dat ik geen twintig meer ben ;-)

donderdag 8 december 2011

Koesterkunde

De moderne mens vraagt zich met grote gretigheid af wie hij werkelijk is en steekt veel tijd en energie in het vinden van zijn Essentie. De moderne organisatie lijkt het tegenovergestelde te doen. Voortdurend en in hoog tempo aanpassen aan de omgeving is daar de boodschap. Stilstand is immers achteruitgang en Verandering is de enige constante.
In de financiele sector blijkt inmiddels genadeloos wat de achterkant is van deze beweging. Pas nu we in een enorme crisis terecht zijn gekomen klinkt de vraag: Wat was/is eigenlijk de essentiële functie van een Bank? En hoe heeft het kunnen gebeuren dat onze banken zover zijn afgedwaald van de maatschappelijke taak die ze oorspronkelijk vervulden?

Iets vergelijkbaars zien we bij scholen. Pas nadat er een reeks ingrijpende stelselwijzigingen door het onderwijs is gegaan, en er een grote hoeveelheid maatschappelijke thema’s de klas is binnengedrongen beginnen we onszelf de vraag te stellen: wat is eigenlijk de kerntaak van een school? Moeten we niet ‘gewoon’ terug naar de oorsprong: goed en solide (taal- en reken)onderwijs, gegeven door vakbekwame docenten?

Het wordt tijd dat we het vak Veranderkunde voorzien van een prettig en eigenwijs neefje: de Koesterkunde. De kunst van het behoud van oorspronkelijke waarde. De moed om te koesteren wat beschermd dient te worden. Weerstand biedend tegen de verlokkingen van de markt en de tijdgeest en vanuit de overtuiging dat er bij verandering vaak minstens zoveel verloren gaat als er gewonnen lijkt te worden.

Het terugkeren naar waar het oorspronkelijk om begonnen is, vraagt voor veel organisaties al verandering genoeg….

vrijdag 2 december 2011

Rara wie ben ik?

Kinderen stellen die vraag met veel plezier. Ze sluipen tot achter je stoel, slaan hun handjes voor je ogen en vragen met een verdraaid stemmetje: Rara wie ben ik? Je denkt even na en geeft vervolgens natuurlijk het verkeerde antwoord. De lol zit in de korte tijd van raden, van niet-weten, die je laat bestaan. Tot aan het moment van gespeelde verbazing bij de ontknoping: Oh, ben jíj het! Eind goed, al goed.

De kwestie wordt interessanter wanneer volwassenen die vraag aan zichzelf gaan stellen. Het lijkt een vreemde, retorische vraag, maar is het de drijvende kracht achter een groot deel van de huidige training- en coachingsbranche. Het is immers dé opdracht van de moderne tijd: Wees authentiek. Zorg dat je je werkelijke Zelf bent of wordt. Leef vanuit je Essentie. Luister naar je innerlijke Bron.
Er wordt heel wat energie gestoken in het zoeken naar en ontdekken van innerlijke drijfveren, van latente verlangens en van onvermoed talent dat diep van binnen ‘in de kern’ al aanwezig is en ‘slechts’ de kans moet krijgen om zich volledig te ontvouwen. Zo kan het dat deelnemers aan trainingen verzuchten: ‘Ik heb het gevoel dat ik al een tijd lang mezelf niet meer ben’. Geen nood: je kunt op tal van manieren geholpen worden bij het ‘hervinden’ van je eigenlijke Zelf en bij het ontsluiten van je Ware Potentieel.

De vrolijke dialoog tussen kind en volwassene, waarin gespeeld wordt met de werkelijkheid, is daarmee vervangen door een bloedserieus gesprek met jezelf. Er vindt echter een merkwaardige verdubbeling plaats. Een splitsing tussen jezelf en ‘je échte zelf’, waarbij de laatste kennelijk graag verstoppertje speelt voor de eerste. En waarin de eerste dus kan constateren dat hij de tweede niet meer is.

Mooie boel. Rare branche. Gelukkig is de vraag ook vaak het antwoord. Wil je weten wie je echt, werkelijk bent? Degene die zich zo’n  vraag stelt natuurlijk! Dat weet elk kind…..